Αιφνίδιος θάνατος

Ε. Χατζηνικολάου-Κοτσάκου
Ηλεκτροφυσιολόγος-Επεμβατική Καρδιολόγος
ΚΛΙΝΙΚΗ ΑΓΙΟΣ ΛΟΥΚΑΣ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι ο απροσδόκητος, ο «ξαφνικός» θάνατος, που συμβαίνει σε άτομο που φαίνεται υγιές ή σε κάποιον που πάσχει από μια χρόνια ασθένεια, αλλά στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο βρίσκεται σε σταθερή  κατάσταση ή σε βελτίωση. Σαν αιφνίδιο χαρακτηρίζουμε το θάνατο που συμβαίνει μέσα σε 1 ώρα από την εμφάνιση κάποιων ενοχλημάτων.

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος αποτελεί ένα μεγάλο πρόβλημα υγείας του σύγχρονου ανθρώπου. Η εβδομαδιαία καταγραφή Θνητότητας και Θνησιμότητας στις ΗΠΑ κατέδειξε ότι κάθε χρόνο στις ΗΠΑ 400.000-460.000 άτομα πεθαίνουν από απρόσμενο αιφνίδιο καρδιακό θάνατο στα Τμήματα Επειγόντων ή πριν φθάσουν στο Νοσοκομείο.

Συνήθως, μαθαίνουμε ότι ο … ή η … αισθάνθηκε αδιαθεσία, πόνο στο στήθος, φτερούγισμα ή φτερουγίσματα, ταχυπαλμία ή κενά στη λειτουργία της καρδιάς του, πολύ μεγάλη εξάντληση, έντονο ιδρώτα, δύσπνοια, ζάλη, και ενώ μεταφερόταν στο Νοσοκομείο με ιδιωτικό μέσο ή ασθενοφόρο κατέληξε .

Ποια είναι τα αίτια του Αιφνιδίου Καρδιακού Θανάτου

Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται είτε α)σε οξεία μηχανική δυσλειτουργία της καρδιάς, όπως στην περίπτωση ενός εκτεταμένου οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου που οδηγεί σε ρήξη του ελευθέρου τοιχώματος της καρδιάς ή σε οξεία μη αντιρροπούμενη καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια, β) είτε σε σοβαρή ταχυ- αρρυθμία η οποία επηρεάζει άμεσα την αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς. Οι αρρυθμίες που οδηγούν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν είναι οι απλές αρρυθμίες που συνήθως όλοι μας αισθανόμαστε.

Πρόκειται για σοβαρές αρρυθμίες που οδηγούν σε άμεση αιμοδυναμική κατάρριψη, διότι δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική συστολή της καρδιάς για την τροφοδοσία των οργάνων του σώματος με αίμα. Οι αρρυθμίες αυτές είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή. Η μόνη δυνατότητα επαναφοράς είναι η άμεση ιατρική παρέμβαση και η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος –  απινίδωση, με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται εξωτερικός απινιδωτής, για την ανάταξη του ρυθμού σε κανονικό φλεβοκομβικό ρυθμό. Ο εξωτερικός απινιδωτής είναι μηχάνημα που βρίσκεται σε όλα τα Νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας και σήμερα και σε διάφορους πολυσύχναστους χώρους, αεροδρόμια και αεροπλάνα Απαιτείται   ειδική εκπαίδευση για τη  χρήση του.

Δυστυχώς, η άμεση αντιμετώπιση δεν είναι πάντα δυνατή, εφόσον μεσολαβεί κάποιες φορές μεγάλο χρονικό διάστημα μέχρι την ειδοποίηση και την προσέλευση των διασωστών του ΕΚΑΒ, και σε κάποιες περιοχές όπως τα νησιά και απομακρυσμένες περιοχές το χρονικό διάστημα είναι πολύ μεγαλύτερο και χρειάζεται ακόμη και αερομεταφορά, λόγω έλλειψης βασικών ιατρικών μέσων.

Έτσι, η πρόληψη του αιφνιδίου αρρυθμικού καρδιακού θανάτου μετετράπη σε μια από τις πιο κριτικές προκλήσεις των συγχρόνων συστημάτων δημόσιας υγείας.
Βασική αρχή της πρόληψης είναι η πρώιμη διάγνωση της  υποκείμενης καρδιοπάθειας που προκαλεί  τον αιφνίδιο θάνατο και η αντιμετώπιση της. Πρέπει να ληφθούν όλα τα μέτρα πρόληψης  και αντιμετώπισης της καρδιακής νόσου πριν αυτή οδηγήσει σε αιφνίδιο θάνατο.

Σε περίπτωση που δεν είναι δυνατόν να προλάβουμε την εκδήλωση της καρδιακής νόσου ή η εκδήλωση της οδηγήσει σε  σοβαρή συμπτωματολογία και επηρεασμό της λειτουργίας της καρδιάς σαν αντλία  , τότε εκτός από την ενδεδειγμένη φαρμακευτική αγωγή έχουμε ένα ισχυρό όπλο στη θεραπευτική μας φαρέτρα που λέγεται αυτόματος εμφυτεύσιμος απινιδωτής. Το 1980  για πρώτη φορά αναφέρεται εμφύτευση αυτόματου απινιδωτού σε άνθρωπο.

Τι είναι ο αυτόματος εμφυτεύσιμος  απινιδωτής και πώς τοποθετείται;

Αυτόματος απινιδωτής είναι συσκευή χορήγησης ηλεκτρικού ρεύματος σαν τον εξωτερικό απινιδωτή, που χρησιμοποιούμε στα Νοσοκομεία, αλλά μικρού μεγέθους που τοποθετείται στον ασθενή και έτσι ο ασθενής είναι προστατευόμενος, διότι είναι σαν να έχει ένα καρδιολόγο συνεχώς μαζί του  .

Η συσκευή είναι παρόμοια με τον βηματοδότη, αλλά ο βηματοδότης είναι συσκευή που αντικαθιστά τον εξαντλημένο ή πάσχοντα βηματοδότη της καρδιάς και δίνει ρυθμό όταν οι σφύξεις του ασθενούς πέσουν κάτω από ένα χαμηλό όριο. Ο απινιδωτής είναι ταυτόχρονα βηματοδότης και απινιδωτής. Δηλαδή βοηθά και σε περίπτωση βραδυκαρδίας, αλλά και σε περίπτωση εμφάνισης θανατηφόρου αρρυθμίας αντιλαμβάνεται το γεγονός, ενεργοποιείται και χορηγεί ενέργεια άμεσα και τερματίζει την επικίνδυνη αρρυθμία, ενώ ο ασθενής δεν έχει ανάγκη  άμεσης νοσηλείας. Αποτελεί συνεπώς την ασπίδα του ασθενούς απέναντι σε επικίνδυνη για τη ζωή αρρυθμία 24 ώρες το 24ωρο, ενώ ο ασθενής συνεχίζει κανονικά τη ζωή του. Θεωρείται επανάσταση της σύγχρονης ιατρικής τεχνολογίας.

Σε ποιους ασθενείς τοποθετούμε τέτοια συσκευή;

Στην αρχή, όλες οι επιστημονικές μελέτες απέδειξαν ότι τέτοια συσκευή πρέπει να τοποθετείται σαν δευτερογενής πρόληψη σε όλους τους ασθενείς που ανένηψαν από ένα επεισόδιο αιφνιδίου αρρυθμικού θανάτου με  ιατρική  βοήθεια.. Όμως, μετά από νέες μελέτες, προσδιορίστηκαν ομάδες ασθενών που βάσει της νόσου και κάποιων άλλων εκτιμούμενων κλινικών παραγόντων, θεωρούνται υψηλού κινδύνου ασθενείς για εμφάνιση τέτοιου αρρυθμικού επεισοδίου. Σε αυτούς τους ασθενείς τοποθετείται σαν πρωτογενής πρόληψη  πριν δηλαδή εμφανίσουν επεισόδιο αρρυθμικό και αιφνίδιο θάνατο.

Ποια νοσήματα έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών αρρυθμιών;

• Στεφανιαία νόσος – με προηγηθέν έμφραγμα μυοκαρδίου
• Διατατική μυοκαρδιοπάθεια
• Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια
• Βαλβιδοπάθειες
• Γενετικά Νοσήματα όπως: το Σύνδρομο μακρού QT, το Σύνδρομο Brugada, η Κατεχολαμινεργική Πολύμορφη Κοιλιακή Ταχυκαρδία, η Αρρυθμιογόνος Δυσπλασία της δεξιάς κοιλίας, και τέλος οι Χειρουργηθείσες κυανωτικές συγγενείς καρδιοπάθειες.

Λόγω της σημαντικής μείωσης του αιφνιδίου αρρυθμικού θανάτου που παρατηρήθηκε σε μεγάλες πολυκεντρικές μελέτες με τη χρήση του εμφυτευόμενου αυτομάτου απινιδωτού, σήμερα έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση του ετήσιου αριθμού εμφυτεύσεων και διεύρυνση των ενδείξεων εμφύτευσης.

Στην Ελλάδα υπάρχουν ορισμένα κέντρα όπου τοποθετούνται αυτές οι συσκευές. Πρέπει να έχει οριστεί η Κλινική ως Απινιδωτικό Κέντρο από το Κεντρικό Συμβούλιο Υγείας. Για να γίνει αυτό πρέπει να υπάρχει καρδιολόγος εξειδικευμένος στην Ηλεκτροφυσιολογία με γνώση και εμπειρία στην τοποθέτηση αυτών των συσκευών.

Πώς τοποθετείται ο αυτόματος εμφυτεύσιμος απινιδωτής

Οι συσκευές τοποθετούνται όπως και οι βηματοδότες με τοπική αναισθησία στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο. Η συσκευή αποτελείται από τα ηλεκτρόδια και τη γεννήτρια. Τα ηλεκτρόδια προωθούνται στις καρδιακές κοιλότητες διαφλέβια, μέσω μιας μεγάλης φλέβας, της υποκλειδίου της κεφαλικής  ή της μασχαλιαίας φλέβας, η προσπέλαση των οποίων γίνεται διαδερμικά. Η γεννήτρια τοποθείται σε μια θήκη που γίνεται υποδόρια κάτω από το δέρμα της περιοχής.

Η λειτουργία της συσκευής προγραμματίζεται εξωτερικά  αναίμακτα με ειδικό μηχάνημα-τον προγραμματιστή.

Η συσκευή παρακολουθεί επί 24ωρου βάσεως τον καρδιακό ρυθμό και ενεργοποιείται όταν αντιληφθεί παθολογικό ρυθμό. Τα στοιχεία για την αναγνώριση του παθολογικού ρυθμού τα προγραμματίζει ο εξειδικευμένος καρδιολόγος  μέσω του εξωτερικού προγραμματιστή της συσκευής. Είναι πλέον γνωστό ότι οι συσκευές παρέχουν υψηλή ασφάλεια.

Ο τρόπος ζωής του ασθενούς περιορίζεται από τη συσκευή ;

H κυριότερη προφύλαξη είναι η έκθεση σε υψηλά μαγνητικά πεδία, που δεν είναι συνήθης στην καθημερινή μας ζωή. Η χρήση κινητού τηλεφώνου συστήνεται να γίνεται με το χέρι της αντίθετης πλευράς από την πλευρά της εμφύτευσης

Ο εμφυτεύσιμος καρδιακός απινιδωτής έχει πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα. Η αποτελεσματικότητά τους είναι σημαντική, εφόσον μειώνουν την ολική θνητότητα κατά 35-40% στους ασθενείς που έχουν κριθεί ως υψηλού κινδύνου ασθενείς. Εάν μάλιστα λάβουμε υπόψη μας το γεγονός ότι στις ενδείξεις τοποθέτησης συμπεριλαμβάνονται γενετικά νοσήματα, συνεπώς οι συσκευές τοποθετούνται σε νεαρά και υγιή κατά τα άλλα άτομα, ίσως και αθλητές, και καταστέλλουν έναν αιφνίδιο αρρυθμικό θάνατο, γίνεται αμέσως αντιληπτή η τεράστια προσφορά τους στο ποσοστό επιβίωσης υψηλού κινδύνου ασθενών.

Επικοινωνία: e-mail:kokoy@otenet.gr
Tηλ:2310380090
Κινητό:6944633053