Παθήσεις Τριγλώχινας

Ξενάκης Κωνσταντίνος, MD, PhD

Περίπτωση 1 Εκτίμηση πολύ σοβαρής ανεπάρκειας τριγλώχινας

Video 1.
Αριστερός παραστερνικός άξονας. Κολπική μαρμαρυγή με διάταση του αριστερού κόλπου, οπίσθια παρεκτόπιση του οπισθίου μιτροειδικού
δακτυλίου και βαθμό περιορισμού στη σύγκλειση της οπίσθιας γλωχίνας
atriogenic tethering) με override της πρόσθιας γλωχίνας και μέτρια
ανεπάρκεια μιτροειδούς. Περιορισμός στη διάνοιξη της αορτικήςβαλβίδας.Διάταση δεξιάς κοιλίας.

Video2 .  Παραστερνικός βραχύς άξονας. Διάταση δεξιάς κοιλίας με επικρατούσα την υπερφόρτωση όγκου που προκαλεί διαστολική επιπέδωση του μεσοκοιλιακού διαφράγματος. Καλή συστολική απόδοση αριστερής
κοιλίας.

Video 3 . Κορυφαία τομή 4 κοιλοτήτων εστιασμένη στη δεξιά κοιλία. Πολύ
σοβαρή κατακλυσμιαία torrential) ανεπάρκεια τριγλώχινας με vena
contracta 38 mm και μεγάλη επιφάνεια του πίδακα παλινδρόμησης . H ροή
δείχνει σχεδόν γραμμική (ελεύθερη ανεπάρκεια) με όριο Nyquist στο
χρωματικό χάρτη 86,6 cm/s . Η δεξιά κοιλία είναι διατεταμένη και λείπει η
αναμενόμενη για το βαθμό της υπερφόρτωσης όγκου υπερδυναμική
συσταλτικότητα δεικνύοντας συστολική δυσλειτουργία.

Εικόνα 1. Κορυφαία τομή 4 κοιλοτήτων εστιασμένη στη δεξιά κοιλία .
Υπάρχει σημαντική διάταση του χώρου εισόδου της δεξιάς κοιλίας (5,7
cm) και του τριχλωχινικού δακτυλίου. Ο δεξιός κόλπος είναι περί τα 200 ml.

Εικόνα 2 . Συνεχές Doppler δια της τριγλώχινας . Το σχήμα του σήματος της
τριγλωχινικής ανεπάρκειας είναι τριγωνικό λόγω εξίσωσης πιέσεων μεταξύ δεξιάς κοιλίας και δεξιού κόλπου και θυμίζει αορτική ροή (αορτοποίηση).
Υπάρχει βραχεία άνοδος της ταχύτητας ροής (επηρεασμένο dp /
ενδεικτικό συστολικής δυσλειτουργίας της δεξιάς κοιλίας. Η προς τα
πρόσω ροή (κύμα Ε) της τριγλώχινας έχει σχετικά υψηλή ταχύτητα παρά τη
διάταση του δακτυλίου εύρημα σχετιζόμενο με την αυξημένη ροή.

Εικόνα 3 .Παλμικό Doppler στο άκρα των γλωχίνων της τριγλώχινας . Το
σήμα της ανεπάρκειας έχει γραμμική ροή (ελεύθερη ανεπάρκεια). Η
μέγιστη ταχύτητα της ανεπάρκειας τριγλώχινας είναι 1,3 m/s που
αντιστοιχεί σε κλίση πίεσης 5 mmHg . Η δεξιά κοιλία δεν «γεννά πίεση» και
υπάρχει εξισορρόπηση πιέσεων μεταξύ πνευμονικής αρτηρίας, δεξιάς
κοιλίας και δεξιού κόλπου θυμίζοντας τη φυσιολογία της «επέμβασης
Fontan με συστηματική αριστερή κοιλία». Λόγω αύξησης των
πνευμονικών αντιστάσεων, δηλαδή λόγω αυξημένου μεταφορτίου της
δεξιάς κοιλίας, εμφανίζεται δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια με χαμηλή
καρδιακή παρόχή με φυσιολογ ί α ομοιάζουσα με την « failing Fontan ».

Εικόνα 4. Σημαντικά ελαττωμένη συστολική
έ κπτυξη του επιπέδου του δακτυλίου της τριγλώχινας TAPSE παρά την
σοβαρή ανεπάρκεια της βαλβίδας, εύρημα ενδεικτικό σημαντικής συστολικής δυσλειτουργίας της δεξιάς κοιλίας. Το αναμενόμενο TAPSE σε σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας είναι αυξημένο και μετρήσεις < 17 cm/s και ειδικότερα < 14 cm/s δεικνύουν δυσλειτουργία της δεξιάς κοιλίας Αντιστοίχως σε ανεπάρκεια τριγλώχινας τιμές strain ελευθέρου τοιχώματος δεξιάς κοιλίας <17% και ειδικότερα < 14% δείχνουν
δυσλειτουργία της δεξιάς κοιλίας.

Εικόνα 5. Σημαντικά ελαττωμένη συστολική ταχύτητα
δακτυλίου. Η ταχύτητα είναι η πρώτη παράγωγος της
απόστασης σε σχέση με το χρόνο. Η κίνηση λοιπόν του
δακτυλίου είναι μειωμένη σε εύρος και σε ταχύτητα λόγω
συστολικής δυσλειτουργίας της δεξιάς κοιλίας.

Video 4.
Υπάρχουν πνευμονικές β γραμμές ενδεικτικές
αυξημένης μετατριχοειδικής πνευμονικής πίεσης (αριστερός
κόλπος πνευμονικές φλέβες) και πνευμονικής συμφόρησης.

Video 5 . Διάταση της κάτω κοίλης φλέβας με ελαττωμένη εισπνευστική
διακύμανση (2,6/2,4 cm) και συστολική παλινδρόμηση ροής
απεικονιζόμενη στις ηπατικές φλέβες, ευρήματα ενδεικτικά σοβαρής
ανεπάρκειας τριγλώχινας και σημαντικά αυξημένης πίεσης στο δεξιό
κόλπο . Να σημειωθεί η λήψη υψηλής δόσης διουρητικών. Χωρίς αυτά
ακόμη μεγαλύτερες διατάσεις της κάτω κοίλης φλέβας μπορούν να
βρεθούν σε αντίστοιχες περιπτώσεις.

Εικόνα 6. Μικρό μήκος παλμού στην πνευμονική βαλβίδα
(ολοκλήρωμα ταχύτητας VTI 9 cm ενδεικτικό μικρού όγκου
παλμού και χαμηλής παροχής. Η μορφολογία του σήματος με το
βραχύ χρόνο επιτάχυνσης και την εγκοπή κατά της επιβράδυνση της
ροής η οποία ενδεχομένως σχετίζεται με πνευμονική υπέρταση. Σε
τέτοιες περιπτώσεις εφόσον απαιτείται κλινικά μέτρηση της πίεσης
της πνευμονικής αρτηρίας αυτή γίνεται αξιόπιστα μόνο με δεξιό
καρδιακό καθετηριασμό. Κατά τη διαστολή υπάρχει προς τα εμπρός
ροή στην πνευμονική αρτηρία (αντίθετα με το αναμενόμενο)
ενδεικτική διαστολικής δυσλειτουργίας της δεξιάς κοιλίας με
περιοριστική φυσιολογία.

Εικόνα 7. Μικρό μήκος παλμού
στην αορτική βαλβίδα (ολοκλήρωμα
ταχύτητας VTI 11.3 cm ενδεικτική μικρού όγκου παλμού. Η
ασθενής έχει προχωρημένη καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο
κλάσμα εξώθησης με πνευμονική και συστηματική συμφόρηση και
χαμηλή καρδιακή παροχή στην ηρεμία.

Εκτίμηση πολύ σοβαρής ανεπάρκειας τριγλώχινας

Γυναίκα 78 ετών προσέρχεται σε εφημερία λόγω απορρύθμισης καρδιακής ανεπάρκειας. Από το ιστορικό αναφέρεται αορτοστεφανιαία παράκαμψη και γνωστή κολπική μαρμαρυγή από πολλά έτη. Πάσχει από καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης με λήψη διουρητικών. Η κατάσταση της έχει επιδεινωθεί το τελευταίο έτος, με σταδιακή επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας, υπονατριαιμία και περιφερικά οιδήματα.
Στο υπερηχογράφημα δείχνει μέτρια ανεπάρκεια μιτροειδούς βαλβίδας, πολύ σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας (torrential – κατακλυσμιαία) με δυσλειτουργία της δεξιάς κοιλίας, πνευμονική και συστηματική συμφόρηση και χαμηλή καρδιακή παροχή με πολλά ενδιαφέροντα ευρήματα (video 1-4, εικόνα 1-7).

Συζήτηση

Η περιγραφείσα περίπτωση αφορά ασθενή με πολύ σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας που σύμφωνα με το νεώτερο προταθέν σχήμα, το οποίο διακρίνει τη σοβαρή ανεπάρκεια σε 3 κατηγορίες (σοβαρή, μαζική, κατακλυσμιαία), χαρακτηρίζεται ως κατακλυσμιαία (torrential)1. Συνδυάζει τα συνήθη αίτια δευτεροπαθούς ανεπάρκειας τριγλώχινας, δηλαδή βαλβιδοπάθεια και διαστολική δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας με πνευμονική υπέρταση και κολπική αιτιολογίας ανεπάρκεια της βαλβίδας λόγω κολπικής μαρμαρυγής2. Η κολπικής αιτιολογίας ανεπάρκεια των κολποκοιλιακών βαλβίδων είναι συχνότερα κλινικά σημαντική σε καρδιακή ανεπάρκεια με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης3, ο συνδυασμός της ανεπάρκειας και των δύο βαλβίδων επηρεάζει σημαντικά την πρόγνωση ειδικά σε ασθενείς με ελαττωμένο κλάσμα εξώθησης4, ενώ η ανεπάρκεια της τριγλώχινας μετατρέπει μία αντιρροπούμενη καρδιακή ανεπάρκεια σε νόσο τελικού σταδίου5.
Τα διουρητικά είναι αρχικά αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ανεπάρκειας τριγλώχινας, αλλά «κρύβουν» τη δυσλειτουργία της δεξιάς κοιλίας5,6. Όταν αυτή συμβεί προκαλείται μεγάλη αύξηση της πίεσης του δεξιού κόλπου και ο ασθενής μπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο με επιδείνωση της ανεπάρκειας της τριγλώχινας και δημιουργία καρδιονεφρικού συνδρόμου με νεφρική ανεπάρκεια. Η νεφρική βλάβη σχετίζεται εκτός από τους κοινούς μηχανισμούς ίνωσης καρδιάς και νεφρών7 και με αιμοδυναμικούς παράγοντες με σημαντικότερο την αύξηση της πίεσης στις νεφρικές φλέβες. Επιπλέον μπορεί να δημιουργηθεί ηπατοπάθεια με χολόσταση, ασκίτης, υπερσπληνισμός κ.α.6.
Η σοβαρή ανεπάρκεια της τριγλώχινας μπορεί να είναι αρκετά καλά ανεκτή σε νέους. Υπάρχει εξίσωση των πιέσεων μεταξύ πνευμονικής αρτηρίας, δεξιάς κοιλίας και δεξιού κόλπου θυμίζοντας τη φυσιολογία της «επέμβασης Fontan με συστηματική αριστερή κοιλία».
Η αυξημένη πνευμονική πίεση λόγω αύξησης των πνευμονικών αντιστάσεων με την ηλικία, αλλά στην περίπτωση μας και λόγω καρδιακής ανεπάρκειας με διατηρημένο κλάσμα εξώθησης προσομοιάζει με τη φυσιολογία της «failing Fontan»8. Να σημειωθεί ότι σε σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας η διαστολικής επιπέδωση του μεσοκοιλιακού διαφράγματος, το οποίο μοιράζονται οι δύο κοιλίες, προκαλεί επιπρόσθετη διαστολική δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας.
Δεν υπάρχει δυνατότητα χειρουργικής επέμβασης σε τόσο σοβαρές περιπτώσεις γιατί η τοποθέτηση δακτυλίου στην τριγλώχινα θα αυξήσει το μεταφορτίο της δεξιάς κοιλίας δημιουργώντας σύνδρομο χαμηλής παροχής9, το οποίο είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί με δεδομένο ότι στην δεξιά κυκλοφορία δεν υπάρχει περιεγχειρητικά η «εύκολη» επιλογή της ενδοαορτικής αντλίας που υπάρχει στις παθησεις της αριστερής κοιλίας. Η συντηρητική αντιμετώπιση με τιτλοποίηση προς τα πάνω των διουρητικών και αιμοκάθαρση είναι η συνήθης πορεία, ενώ η πρόγνωση αυτών των ασθενών είναι κακή10. Η πρωιμότερη διάγνωση και αντιμετώπιση μπορεί να αποτρέψει τη μετάπτωση σε τελικού σταδίου νόσο2, 11. Ενδεχομένως στο μέλλον η δυναμική εκπαίδευση της δεξιάς κοιλίας με συνδυασμό εντατικοποιημένης φαρμακευτικής αγωγής και προοδευτικών διαδερμικών παρεμβάσεων στις γλωχίνες ή/και στο δακτύλιο της τριγλώχινας να αποτελέσει λύση σε επιλεγμένες περιπτώσεις11.

1. Hahn RT, Zamorano JL. The need for a new tricuspid regurgitation grading scheme. Eur Heart J Cardiovasc Imaging. 2017 Dec 1;18(12):1342-1343.
2. Taramasso M, Gavazzoni M, Pozzoli A, Dreyfus GD, Bolling SF, George I, Kapos I, Tanner FC, Zuber M, Maisano F, Hahn RT. Tricuspid Regurgitation: Predicting the Need for Intervention, Procedural Success, and Recurrence of Disease. JACC Cardiovasc Imaging. 2019 Apr;12(4):605-621.
3. Deferm S, Bertrand PB, Verbrugge FH, Verhaert D, Rega F, Thomas JD, Vandervoort PM. Atrial Functional Mitral Regurgitation: JACC Review Topic of the Week. J Am Coll Cardiol. 2019 May 21;73(19):2465-2476.
4. Bartko PE, Arfsten H, Heitzinger G, Pavo N, Winter MP, Toma A, Strunk G, Hengstenberg C, Hülsmann M, Goliasch G. Natural history of bivalvular functional regurgitation. Eur Heart J Cardiovasc Imaging. 2019 May 1;20(5):565-573.
5. Asmarats L, Taramasso M, Rodés-Cabau J. Tricuspid valve disease: diagnosis, prognosis and management of a rapidly evolving field. Nat Rev Cardiol. 2019 Sep;16(9):538-554.
6. Agricola E, Marini C, Stella S, Monello A, Fisicaro A, Tufaro V, Slavich M, Oppizzi M, Castiglioni A, Cappelletti A, Margonato A. Effects of functional tricuspid regurgitation on renal function and long-term prognosis in patients with heart failure. J Cardiovasc Med (Hagerstown). 2017 Feb;18(2):60-68.
7. Zannad F, Rossignol P. Cardiorenal Syndrome Revisited. Circulation. 2018 Aug 28;138(9):929-944.
8. Gewillig M, Brown SC, Eyskens B, Heying R, Ganame J, Budts W, La Gerche A, Gorenflo M. The Fontan circulation: who controls cardiac output? Interact Cardiovasc Thorac Surg. 2010 Mar;10(3):428-33.
9. Axtell AL, Bhambhani V, Moonsamy P, Healy EW, Picard MH, Sundt TM 3rd, Wasfy JH. Surgery Does Not Improve Survival in Patients With Isolated Severe Tricuspid Regurgitation. J Am Coll Cardiol. 2019 Aug 13;74(6):715-725.
10. Prihadi EA, van der Bijl P, Gursoy E, Abou R, Mara Vollema E, Hahn RT, Stone GW, Leon MB, Ajmone Marsan N, Delgado V, Bax JJ. Development of significant tricuspid regurgitation over time and prognostic implications: new insights into natural history. Eur Heart J. 2018 Oct 14;39(39):3574-3581.
11. Chang CC, Veen KM, Hahn RT, Bogers AJJC, Latib A, Oei FBS, Abdelghani M, Modolo R, Ho SY, Abdel-Wahab M, Fattouch K, Bosmans J, Caliskan K, Taramasso M, Serruys PW, Bax JJ, van Mieghem NMDA, Takkenberg JJM, Lurz P, Modine T, Soliman O. Uncertainties and challenges in surgical and transcatheter tricuspid valve therapy: a state-of-the-art expert review. Eur Heart J. 2020 May 21;41(20):1932-1940.

Πολλαπλής επιλογής

Ποιο από τα παρακάτω είναι αληθή όσον αφορά τη λειτουργία της δεξιάς κοιλίας σε ασθενή με πολύ σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας;

  • Η εύρεση TAPSE 17 mm και strain του ελευθέρου τοιχώματος 17 % σημαίνουν καλή λειτουργικότητα της δεξιάς κοιλίας
  • Η αυξημένη ταχύτητα ανόδου του κύματος της ανεπάρκειας τριγλώχινας σημαίνει δυσλειτουργία της δεξιάς κοιλίας
  • Η επιδείνωση της νεφρικής λειτουργίας υποδηλώνει δυσλειτουργία της δεξιάς κοιλίας
  • Όλα τα ανωτέρω είναι λάθος

Σωστό το Γ

Ποιο από τα παρακάτω είναι λάθος σε ασθενή με σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας;

  • Η σοβαρή ανεπάρκεια μπορεί να διακριθεί σε 3 κατηγορίες βαρύτητας και ο όρος σοβαρή σημαίνει κάτι λιγότερο από αυτό που πιστεύαμε στο παρελθόν
  • Η εύρεση μίας «απόλυτα φυσιολογικής» μέγιστης ταχύτητας ανεπάρκειας τριγλώχινας μπορεί να αποκλείσει στην πράξη την πνευμονική υπέρταση
  • Η ανεπάρκεια μπορεί να είναι καλώς ανεκτή εφόσον υπάρχουν φυσιολογικές πνευμονικές αντιστάσεις
  • Η σοβαρή ανεπάρκεια τριγλώχινας επηρεάζει τη διαστολική λειτουργία της αριστερής κοιλίας

Σωστό το Β